Kościół w Polsce mierzy się poważnie z negatywnym, grzesznym i przestępczym zjawiskiem, jakim jest wykorzystywanie seksualne nieletnich. Jednak podobnie, jak w innych krajach, jest w tym względzie jeszcze wiele do zrobienia i trzeba uczyć się na błędach popełnionych w przeszłości. Tak ocenia to smutne i gorszące zjawisko o. Adam Żak, koordynator ds. ochrony dzieci i młodzieży z ramienia Konferencji Episkopatu Polski w trakcie odbywającego się w tych dniach watykańskiego szczytu na temat ochrony małoletnich .W rozmowie z Radiem Watykańskim o. Żak zauważa, że potrzeba jeszcze większego zdecydowania i jeszcze większej jedności w reagowaniu na wykorzystywanie nieletnich. Przypomina, że reakcja poszczególnych Kościołów była na początku prawie wszędzie nieadekwatna i popełniono wiele błędów. „Chciałbym, żeby owocem tego szczytu było większe zjednoczenie biskupów, przewodniczących episkopatów i przełożonych zakonnych w walce z tym zjawiskiem. Potrzebna jest jedność w myśleniu i w przyjęciu odpowiedzialności” – mówi o. Żak.
16 maja 2011 r. Kongregacja Nauki Wiary opublikowała „Okólnik do Konferencji Episkopatów w sprawie opracowania «Wytycznych» dotyczących sposobów postępowania w przypadku nadużyć seksualnych popełnionych przez duchownych wobec osób niepełnoletnich”. Czytamy w nim między innymi: „Wśród ważnych zadań, za które odpowiada Biskup diecezjalny, a które mają na celu zabezpieczenie dobra wspólnego wiernych, w szczególności zaś ochronę dzieci i młodzieży, znajduje się danie właściwej odpowiedzi na przypadki ewentualnych nadużyć seksualnych wobec osób niepełnoletnich, popełnionych przez duchownych w jego diecezji. Tego rodzaju stanowisko zobowiązuje do ustanowienia należytych procedur postępowania, by objąć opieką ofiary takich nadużyć, jak również by formować wspólnotę kościelną w celu ochrony niepełnoletnich”.Dokument ten zobowiązywał Episkopaty całego świata do przygotowania wytycznych w sprawie nadużyć seksualnych duchowieństwa wobec małoletnich. Konferencja Episkopatu Polski uczyniła to już wcześniej wydając stosowne normy 20 czerwca 2009 r. Jednakże po otrzymaniu okólnika Stolicy Apostolskiej nastąpiła konieczność ich uzupełnienia. Na zebraniu plenarnym KEP 14 marca 2012 r. została przyjęta nowa wersja dokumentu pod nazwą: „Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia”. Z kolei na zebraniu plenarnym 8 i 9 października 2013 r. biskupi przyjęli trzy aneksy do «Wytycznych». Określają one precyzyjne reguły postępowania w kwestii pomocy ofiarom, dochodzenia wobec kapłanów oskarżanych o akty pedofilii oraz zasady formacji przyszłych kapłanów w zakresie dojrzałości seksualnej oraz profilaktyki wobec zjawiska pedofilii. Przyjęto także nowy dokument pt. „Prewencja nadużyć seksualnych wobec dzieci i młodzieży i osób niepełnosprawnych w pracy duszpasterskiej i wychowawczej Kościoła w Polsce”. Po upływie kilku miesięcy Stolica Apostolska zgłosiła swoje uwagi i uzupełnienia przekazując je polskiemu Episkopatowi. Wprowadzone zostały one na wniosek Rady Prawnej KEP na zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu 11 czerwca 2014 r. Dokumenty te następnie zostały ponownie przekazane Stolicy Apostolskiej, a po ich przejrzeniu i zaakceptowaniu obowiązują już na gruncie Kościoła w Polsce od października 2014 r. Ich tekst został znowelizowany na mocy uchwały Konferencji Episkopatu Polski z dnia 6 czerwca 2017 r. w związku ze zmianami w polskim kodeksie karnym, które weszły w życie dnia 13 lipca 2017 r.
W dokumencie nt. prewencji nadużyć seksualnych wobec dzieci, młodzieży i osób niepełnosprawnych opisano również zakres kompetencji koordynatora ze strony Episkopatu ds. ochrony dzieci i młodzieży. Biskupi zgromadzeni 22 czerwca 2013 r. w Wieliczce mianowali nim jezuitę o. Adama Żaka. Utworzone zostało także Centrum Ochrony Dziecka działające przy Akademii Ignatianum w Krakowie (http://cod.ignatianum.edu.pl/), którego zadaniem jest opracowywanie programów prewencji, szkolenia wolontariuszy i specjalistów w walce z nadużyciami seksualnymi wobec małoletnich, a także przyczynianie się do tworzenia bezpiecznych środowisk dla dzieci i młodzieży we wszystkich dziedzinach pracy duszpasterskiej, formacyjnej i wychowawczej Kościoła w Polsce.
W poszczególnych diecezjach zostali mianowani Delegaci ds. ochrony dzieci i młodzieży. Ich zadaniem jest prowadzenie komisji stałej lub powołanej ad hoc do prowadzenia dochodzenia wstępnego przewidzianego normami Stolicy Apostolskiej i «Wytycznymi» Konferencji Episkopatu Polski. W Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej rolę tę pełni ks. Sławomir Zyga, Kanclerz Kurii.
Delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży
Ks. kan. dr Sławomir Zyga
e-mail: koordynator@kuria.pl
tel. 91-45-42-292 w. 103